Aspergiloza worków powietrznych u kakadu ognistoczubej

Opis przypadku

Dwuletnia kakadu ognistoczuba (Lophochroa leadbeateri) (zdj. 1) została przywieziona do przychodni weterynaryjnej w związku z pojedynczym napadem duszności, brunatnym wypływem z nozdrzy oraz częstym, nadmiernym kichaniem. Papuga miała dobry apetyt i zachowywała się normalnie, jak zwykle. Papuga pochodziła z tzw. papugarni, czyli miejsca, gdzie wiele różnych gatunków papug przebywa w jednej dużej sali, do której wstęp ma każdy pod warunkiem zakupu biletu.

Kakadu ognistoczuba (Lophochroa leadbeateri) – zdjęcie wykonano na początku leczenia

W badaniu klinicznym stwierdzono lekkie przybrudzenie piór w okolicy woskówki brunatną wydzieliną oraz delikatnie świszczący oddech w stresie, gdy ptak był trzymany podczas badania. Ptak był w dobrej kondycji, błony śluzowe były różowe i wilgotne. 
Pobrano wymaz z nozdrzy tylnych w celu wykonania badania bakteriologicznego oraz mykologicznego. Do czasu uzyskania wyników posiewu zalecono nebulizacje  roztworu 1:250 sporządzonego w soli fizjologicznej, dwa razy dziennie po 20 min. 
Następnego dnia stwierdzono obfity wzrost grzybów z rodzaju Aspergillus na podłożu mykologicznym (zdj. 2). Zalecono pilną wizytę kontrolną w celu rozszerzenia diagnostyki o badanie RTG oraz badanie krwi (biochemiczne, ocena rozmazu), a także ustalenia dalszego leczenia. 

Podłoże mikologiczne po niespełna 24 godzinach inkubacji – widoczny obfity wzrost grzybów pleśniowych

W badaniu RTG w projekcji brzuszno-grzbietowej uwidoczniono obszar o wzmożonym cieniowaniu w rzucie worków powietrznych piersiowych, odpowiadający wyglądem ziarniniakom grzybiczym (zdj. 3). W projekcji bocznej obraz RTG był prawidłowy. 
W badaniu biochemicznym krwi nie stwierdzono odchyleń od wartości referencyjnych badanych parametrów (AST, ALT, AP, LDH, kwas moczowy, kwasy żółciowe, białko całkowite, Ca, P), a szacowana liczba leukocytów w rozmazie wskazywała na leukocytozę (23 600/µl) i heterofilię (83%). W badaniu bakteriologicznym stwierdzono wzrost bakterii saprofitycznych. Ze względu na koszty oraz spójny obraz pozostałych przeprowadzonych badań odstąpiono od dalszej diagnostyki i postawiono diagnozę aspergilozy worków powietrznych. 

RTG w projekcji brzuszno-grzbietowej wykonane przed leczeniem. Strzałką zaznaczono obszar wzmożonego cieniowania w rzucie worków powietrznych

Zastosowano leczenie składające się z: 

• worykonazolu (10 mg/kg m.c. do dzioba dwa razy dziennie), 
• F10 Antiseptic Solution Concentrate (nebulizacje z roztworu 1:250 ml w soli fizjologicznej dwa razy dziennie po 20 min). 
   

Dodatkowo zalecono stosowanie preparatów wspomagających układ odpornościowy, zawierających beta-glukan oraz hepatoprotetyki. Zalecono wizytę kontrolną wraz z badaniem RTG i badaniem krwi (biochemia, rozmaz) po sześciu tygodniach leczenia. 
W trakcie leczenia obserwowane objawy (brunatny wypływ z nozdrzy, kichanie) ustąpiły całkowicie. Podczas kontrolnej wizyty po 6 tygodniach w badaniu klinicznym nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości. W badaniu RTG stwierdzono prawidłowy obraz worków powietrznych – widoczny przed leczeniem obszar wzmożonego cieniowania interpretowany jako ziarniniaki grzybicze zniknął (zdj. 4). 

RTG tej samej pacjentki wykonane po 6 tygodniach leczenia. Strzałką zaznaczono obszar, w którym przed leczeniem stwierdzono wzmożone cieniowanie

W rozmazie krwi nie obserwowano już leukocytozy, a podstawowe parametry biochemiczne (AST, ALT, AP, LDH, kwas moczowy, kwasy żółciowe, białko całkowite, Ca, P) mieściły się w wartościach referencyjnych dla papug z rodzaju Cacatua. 
Po dwóch latach od zakończenia leczenia u papugi nie stwierdzono nawrotu choroby, a profilaktyczne badania, które składały się z ogólnego badania klinicznego, badania morfologicznego i biochemicznego krwi oraz badania RTG, nie wykazały żadnych nieprawidłowości mogących wskazywać na aspergilozę.

Aspergiloza – charakterystyka choroby

Aspergiloza jest chorobą związaną z zakażeniem grzybami z rodzaju Aspergillus. Spośród wielu izolowanych od pacjentów gatunków (A. flavus, A. niger, A. glaucus, A. nidulans, A. terreus, A. clavatus, A. oryzae, A. ustus, A. versicolor) najczęściej za zakażenia u ptaków odpowiada Aspergillus fumigatus, który jest saprofitycznym, szeroko rozpowszechnionym w środowisku grzybem należącym do rzędu kropidlakowców.
Głównymi czynnikami ryzyka zakażenia grzybami z rodzaju Aspergillus są ekspozycja na dużą ilość zarodników (konidiów) oraz/lub immunosupresja występująca u ptaka. Do rozwoju dużej ilości zarodników może dojść w krótkim czasie w ciepłym, wilgotnym środowisku, szczególnie przy słabej wentylacji oraz złych warunkach sanitarnych. Także nieprawidłowo przechowywany pokarm może być źródłem patogenów grzybiczych (a także mykotoksyn działających m.in. immunosupresyjnie). U papug częstym źródłem zakażenia są orzeszki ziemne oraz piniowe. 
Wśród czynników wywołujących immunosupresję wymienia się m.in.: 

• stres (np. związany z transportem), 
• chów wsobny, 
• szczepienia, 
• stosowanie antybiotyków (szczególnie tetracyklin), 
• zakażenia cirkowirusem u papug (PBFDV), 
• niedobory pokarmowe, 
• choroby limfoproliferacyjne, 
• zatrucia (np. metalami ciężkimi), 
• urazy, 
• aktywność rozrodczą. 
   

Ze względu na unikatowe cechy anatomiczne oraz fizjologiczne układu oddechowego ptaków wszystkie gatunki są wrażliwe na zakażenie. Według niektórych autorów, opierających się głównie na danych empirycznych, bardziej wrażliwe na zakażenie aspergilozą są:
spośród ptaków drapieżnych: białozór (Falco rusticolus) oraz jego hybrydy, jastrząb gołębiarz (Accipiter gentilis), myszołów włochaty (Buteo lagopus), myszołów rdzawosterny (Buteo jamaicensis), sowa śnieżna (Bubo scandiacus), orzeł przedni (Aquila chrysaetos),
spośród papug: żako (Psittacus erithacus), amazonka niebieskoczelna (Amazona aestiva), ary, szczególnie ara zwyczajna (Ara ararauna) i ara zielonoskrzydła (Ara chloropterus), oraz piony (Pionus spp.), ptaki morskie, szczególnie pingwiny.

W związku z wdychaniem wszechobecnych w otoczeniu zarodników choroba najczęściej dotyczy układu oddechowego, jednak oczy oraz skóra także mogą ulec zakażeniu. Z pierwotnego miejsca zakażenia zarodniki mogą się rozprzestrzeniać do innych narządów drogą hemato...