Alergie wziewne u psów i kotów

Podejrzenie chorób tła alergicznego to częsty problem, z którym opiekunowie psów i kotów zgłaszają się do placówek lekarsko-weterynaryjnych. Przyjmuje się, że do 30% psów1 i 12–32% kotów2 cierpi na atopowe zapalenie skóry (psy) lub syndrom atopowy koci.
Objawy obu zaburzeń rozwijają się w reakcji na alergeny środowiskowe, takie jak: roztocza (głównie kurzu domowego oraz magazynowe), pyłki roślin, grzyby środowiskowe i pleśnie, które dostają się do organizmu drogą wziewną, a także poprzez bezpośredni kontakt ze skórą pacjenta.
Predyspozycje rasowe do powyższych zaburzeń wykazuje buldog francuski, West Highland White Terrier, Golden Retriever, Labrador Retriever, Shih Tzu, Jack Russel Terrier, dalmatyńczyk, Shar pei. W przypadku kotów predyspozycje nie są jeszcze w pełni udowodnione, ale przyjmuje się, że objawy pojawiają się częściej u ras Devon Rex i Main Coon oraz perskich, abisyńskich, himalajskich.

Atopia, syndrom atopowy – mechanizm rozwoju objawów

Atopowe zapalenie skóry u psów jest chorobą o etiologii wieloczynnikowej. Przede wszystkim jednak do wystąpienia reakcji alergicznej u pacjenta dochodzi w wyniku nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE przeciwko czynnikom środowiskowym obojętnym dla organizmu osobników zdrowych. Reakcja ta aktywuje kaskadę wytwarzania cytokin prozapalnych. W przypadku kotów nie udowodniono wpływu nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE przeciwko alergenom środowiskowym jako mechanizmu występowania reakcji alergicznej środowiskowej, w związku z czym u tego gatunku wyróżnia się termin zespołu atopowego kociego, a nie atopowego zapalenia skóry3.
Atopia u psów objawia się głównie świądem skóry, jej zaczerwienieniem, nadmiernym łuszczeniem naskórka, możliwe jest także zapalenie spojówek z łzawieniem oczu i infekcjami wtórnymi oraz pojawienie się objawów zapalenia jam nosowych oraz oskrzeli. W konsekwencji utrzymującego się świądu na skórze mogą pojawić się także ogniska wyłysień, przeczosy, strupy, zliszajowacenie, hiperpigmentacja. Najczęstsze lokalizacje świądu to skóra w obrębie małżowin usznych, pach, pachwin, części dystalnych kończyn. Objawom często towarzyszy także zapalenie kanałów słuchowych oraz wtórne infekcje drożdżakowe i gronkowcowe. Pierwsze oznaki choroby obserwuje się u pacjentów między 1. a 3. rokiem życia. Mogą one występować całorocznie lub sezonowo.
Wśród symptomów syndromu atopowego kociego wyróżnia się zespół objawów skórnych oraz oddechowych. W przypadku nadwrażliwości na alergeny u tego gatunku nie zawsze obserwuje się świąd. Wśród zmian skórnych wyróżnia się wyłysienia, często symetryczne, cechy prosówkowego zapalenia skóry (głównie z obecnością grudek na grzbiecie, głowie, szyi), zespół eozynofilowy w postaci wrzodów, płytek oraz ziarniniaków na skórze, a także cechy zapalenia skóry w obrębie głowy i szyi z rumieniem, nadżerkami, strupami w ich obrębie. Wtórnie może dojść do wystąpienia infekcji bakteryjnych, drożdżakowych skóry oraz cech łojotoku. Wśród objawów z dróg oddechowych obserwuje się kaszel, katar, wypływ z jam nosowych, problemy z oddychaniem. Pierwsze oznaki choroby obserwuje się przed 3. rokiem życia i podobnie jak u psów – mogą występować one całorocznie lub sezonowo.
U obu gatunków objawy mogą być także źródłem problemów behawioralnych – niepokoju, agresji, ze względu na odczuwany przewlekły dyskomfort. 

Diagnostyka

W przypadku podejrzenia atopowego zapalenia skóry oraz syndromu kociego atopowego zaleca się wykluczenie chorób o podobnym przebiegu, takich jak: alergia i nadwrażliwość pokarmowa, ektoparazytozy (świerzb, nużyca, chejletieloza), grzybica skórna, kontaktowe zapalenie skóry, alergiczne pchle zapalenie skóry, a także pierwotne zakażenia bakteryjne i drożdżakowe skóry. U kotów w diagnostyce różnicowej warto wziąć pod uwagę także wyłysienia tła psychogennego, syndrom urologiczny kotów, pęcherzycę liściastą, zakażenia herpeswirusowe.
Zarówno u psów, jak i u kotów istnieje możliwość wykonania testów alergicznych serologicznych oraz śródskórnych. Według obecnego stanu wiedzy metody te nie służą jednak stricte do diagnostyki atopowego zapalenia skóry oraz syndromu atopowego skórnego kociego – rozpoznanie stawiane jest po wykluczeniu innych chorób w diagnostyce różnicowej oraz na podstawie dokładnego badania klinicznego i analizy danych zarówno z wywiadu, jak i historii leczenia pacjenta. 
Testy alergiczne zaleca się wykonać u pacjenta z rozpoznaniem atopowego zapalenia skóry w celu doboru odpowiedniej immunoterapii swoistej, czyli odczulania, a także zaplanowania ewentualnej farmakoterapii długoterminowej. 
Popularne i relatywnie mało inwazyjne są testy...