Choroba zwyrodnieniowa w obrębie stawów u kotów – zastosowanie rehabilitacji

Wprowadzenie 

W codziennej praktyce fizjoterapeutycznej u kotów spotykamy się z chorobą zwyrodnieniową, która jest definiowana jako niezapalna zwyrodnieniowa choroba stawów, charakteryzująca się zwyrodnieniem chrząstki stawowej, hipertrofią/zmianami sklerotycznymi oraz osteofitami na granicach powierzchni stawowych, a także zmianami w błonie maziowej. Uważa się również, że we wczesnym stadium choroby stan zapalny przyczynia się w znacznym stopniu do wystąpienia objawów klinicznych w postaci bólu stawów, warto więc zauważyć, że to właśnie zmniejszenie stanu zapalnego wydaje się istotną częścią leczenia bólu przy OA. 
Zgodnie z badaniami w stawach stwierdza się dużą ilość cytokin prozapalnych, które wpływają na rozwój choroby zwyrodnieniowej [3, 8]. 
W zależności od schorzenia, a także stopnia jego nasilenia są wprowadzane zróżnicowane protokoły rehabilitacyjne. Powszechnymi metodami są zabiegi z zakresu fizykoterapii, terapia manualna i ćwiczenia aktywne, jak również wsparcie farmakologiczne i chondroprotetyczne pod kontrolą lekarza weterynarii [3]. 

Specyfika gatunku jako wyzwanie terapeutyczne w rehabilitacji

Koty to dosyć specyficzna i bardzo indywidualna grupa pacjentów, która wymusza na terapeucie używanie umiejętności miękkich i dostosowywanie pracy do danego pacjenta. Sama fizjoterapia kotów to dosyć nowa dziedzina w zoofizjoterapii, ponieważ koty posiadają zestawy cech, które pozwalają na wykorzystanie dodatkowych metod w czasie rehabilitacji, a także uniemożliwiają użycie niektórych terapii. Zwierzęta te z natury raczej oszczędzają chore kończyny, nie przeciążają ich, ponieważ ich masa jest mniejsza. Warto również zwrócić uwagę, że koty mają dobry zakres ruchu w stawach i są względnie elastyczniejsze od psów [1, 5, 6].

Jak wskazano wyżej, koty to wymagająca grupa pacjentów, funkcjonująca inaczej niż psy, dlatego trudniej wyegzekwować od nich komendy bądź konkretne zachowania. Bardzo łatwą formą ćwiczenia z kotem jest używanie zabawki. Większość takich pacjentów potrafi gonić za myszą, paskiem, sznurkiem bądź innym obiektem, na który mogą polować lub który mogą tropić. To dobry element, który poprawia ruchomość w stawach, a także pozwala zachować elastyczność kręgosłupa [2, 3]. 
W zależności od możliwości oraz charakteru kociego pacjenta można próbować umieścić go na platformie do balansowania bądź piłkach sensorycznych i gimnastycznych (zdj. 1). Poprzez delikatne kołysanie można poprawić i ukierunkować postawę oraz odruchy pozycjonujące, które docelowo wspomagają równowagę i propriocepcję. Część pacjentów dobrze toleruje również ćwiczenia na bieżni suchej ze zrównoważonym, raczej wolnym tempem [2].
Jak w przypadku większości zwierzęcych pacjentów u kotów w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów stosujemy zabiegi z zakresu fizykoterapii. Warto brać pod uwagę temperament, charakter oraz obecną dyspozycję zwierzęcia, ponieważ w dużej mierze to właśnie te aspekty determinują wybór metody oraz czas jej trwania [2, 8]. 
Jeśli chodzi o metody wykorzystywane w przypadku choroby zwyrodnieniowej, wyróżniamy:

• laseroterapię – trwa ona stosunkowo krótko i nie powoduje u pacjenta odczuć fizycznych, dodatkowo ma szerokie spektrum działania – od przyspieszenia gojenia ran po poprawę syntezy kolagenu,
• magnetoterapię – tutaj czas trwania zabiegu jest uzależniony bezpośrednio od cech osobniczych; część kotów jest w stanie leżeć przez 25 min, a część wymaga skorzystania np. z transportera (pole magnetyczne przenika przez większość barier...