Rosnące znaczenie transfuzji w medycynie weterynaryjnej

Czynniki, które należy wziąć pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o konieczności transfuzji u zwierząt z anemią, obejmują:

• ocenę stopnia niedokrwistości na podstawie HCT lub PCV, 
• ocenę markerów upośledzonego utlenowania komórek, takich jak zwiększone stężenie mleczanu,
• ocenę wyniku badania klinicznego wskazującego na ciężką niedokrwistość lub wstrząs (tachykardia, tachypnoe, bladość błon śluzowych, tętno obwodowe ograniczone lub słaba jakość oraz zmniejszona zdolność myślenia i tolerancja wysiłku).
   

Sama ocena stężenia HGB lub HCT nie uwzględnia przewlekłości niedokrwistości i obecności mechanizmów adaptacyjnych, które mogą wykluczać transfuzję, choć powszechnie przyjęło się, że transfuzję należy rozważyć w przypadku zwierząt z HCT poniżej 20% (psy) oraz 15% (koty).
W podjęciu decyzji o konieczności transfuzji pomocą dla lekarza może być skala ADCAS (anemic dog clinical assessment score). ADCAS obejmuje ocenę pięciu zmiennych u psów z niedokrwistością: 

• kolor błony śluzowej, 
• jakość tętna, 
• częstość akcji serca, 
• częstość oddechów, 
• tolerancja umysłowa i wysiłkowa. 
   

Im wyższy wynik (na 12), tym jest bardziej prawdopodobne, że pies odniesie korzyść z transfuzji krwi. Pomimo tych wytycznych panuje zgoda co do tego, że każde zwierzę z anemią powinno być rozpatrywane indywidualnie pod kątem ciężkości i przewlekłości niedokrwistości, a także podstawowej diagnozy lub chorób współistniejących. Ocena kliniczna wraz z oceną kombinacji zmiennych klinicznych i laboratoryjnych zapewnia kompleksowe podejście (tab. 1).

Tab. 1. Ocena kliniczna psa z anemią (ADCAS)

Zasady doboru dawców 

Kryteria – pies:

• wysportowany i zdrowy,
• wiek: od roku do 8 lat,
• waga: ponad 25 kg lub co najmniej 22,7 kg beztłuszczowej masy ciała,
• nigdy nie podróżował poza Polskę,
• regularnie szczepiony, 
• regularnie odrobaczany i zabezpieczany przed pasożytami zewnętrznymi,
• nie bierze żadnych leków, nie otrzymywał nigdy transfuzji,
• prawidłowy wynik badania klinicznego oraz szerokich badań krwi (morfologia, rozmaz, pełna biochemia, negatywny wynik badań na choroby odkleszczowe).
   

Oprócz tego, że pies powinien spełniać kryteria dawcy, powinien być pewny siebie i posłuszny. Powinien cieszyć się poznawaniem nowych ludzi i czuć się komfortowo podczas wizyt u lekarza weterynarii. Mile widziane są psy energiczne, ale z wysokim poziomem posłuszeństwa. Takie właśnie psy potrafią leżeć nieruchomo, aby oddać krew.

Kryteria – kot:

• wysportowany i zdrowy,
• wiek: od roku do 10 lat,
• waga: ponad 4 kg, wskazana waga: powyżej 4,5 kg,
• nigdy nie podróżował poza Polskę,
• regularnie szczepiony,
• regularnie odrobaczany i zabezpieczany przed pasożytami zewnętrznymi,
• nie bierze żadnych leków, nie otrzymywał nigdy transfuzji,
• jest kotem domowym, niewychodzącym,
• prawidłowy wynik badania klinicznego oraz szerokich badań krwi (morfologia, rozmaz, pełna biochemia, negatywny wynik badań na choroby odkleszczowe).
   

Donacja

Po starannym wyselekcjonowaniu dawcy krwi psów zgodnie z określonymi wymaganiami i kryteriami przesiewowymi następnym krokiem w produkcji żywotnych produktów krwiopochodnych jest proces pobrania. Donacja krwi od dawców psów do celów transfuzji bardzo różni się od pobierania próbek diagnostycznych, ponieważ wymaga pobrania dużej ilości krwi przy użyciu specjalnych materiałów i sprzętu do bankowania krwi.
Podczas gdy psy w porównaniu z kotami są znacznie bardziej skłonne do pozytywnego doświadczenia dawstwa, częstotliwość konieczności sedacji do procesu donacji u psów jest zdecydowania niższa w stosunku do kotów. Ponieważ oddawanie krwi nie jest całkowicie łagodnym procesem, lekarze weterynarii mają obowiązek zapewnić jak najlepsze wrażenia z dawstwa, biorąc pod uwagę bezpieczeństwo i komfort dawcy (zdj. 1).

Tab. 2. Przegląd produktów krwiopochodnych