Skórzaki powiek u małych zwierząt

Wstęp

Odpryskowiaki (choristoma) to zaburzenia, w których tkanka prawidłowo zbudowana histologicznie występuje w nietypowej lokalizacji (tj. miejscu ektopowym). Jedną z najczęściej diagnozowanych tego typu wad jest skórzak (dermoid), który powstaje wskutek anomalii rozwojowej na etapie embrionalnym, w wyniku odprysku ektodermy. Tkanka skórna rozwija się w nieprawidłowym miejscu, co prowadzi do powstania skórzaka. 
W zależności od lokalizacji zmiany w obrębie oka wyróżnia się skórzaki:

• rogówkowe, 
• spojówkowo-rogówkowe, 
• spojówkowo-powiekowe, 
• trzeciej powieki.
   

Morfologiczna budowa skórzaka jest charakterystyczna dla skóry – zawiera naskórek, gruczoły skórne, włosy, naczynia krwionośne, tkankę łączną, włókna nerwowe oraz mięśnie gładkie. W niektórych przypadkach z mieszków włosowych skórzaka wyrastają włosy, które mogą drażnić rogówkę i w efekcie powodować dolegliwości bólowe oraz zaburzać proces widzenia. 
Skórzaki opisano zarówno u ludzi, jak i u zwierząt. Uważa się, że są one wadami wrodzonymi, chociaż nie udowodniono jednoznacznie dziedziczności tej cechy. Skórzaki to wady wrodzone, obecne od urodzenia, choć często pozostają niezauważone, dopóki nie osiągną wystarczającej wielkości, by stać się widoczne, lub nie wywołają powikłań. 

Wśród najczęstszych objawów klinicznych wtórnych do skórzaków ocznych wymienia się:

• epiforę, 
• zapalenie spojówek, 
• zapalenie rogówki wraz z jej pigmentacją,
• owrzodzenia rogówki skutkujące bólem i kurczem powiek (blepharospasmus).
   

Współistniejące wady

Skórzaki często współistnieją z innymi anomaliami, takimi jak przetrwała błona źreniczna (PPM), a także mogą występować z wrodzonymi wadami serca, głównie z tetralogią Fallota.

Skórzaki powstają wskutek nieprawidłowego różnicowania tkanek podczas rozwoju oka. Zidentyfikowano predyspozycje genetyczne u niektórych ras zwierząt, takich jak: 

• psy: owczarki niemieckie, dalmatyńczyki, bernardyny, basset houndy, jamniki, dobermany, golden retrievery, welsh corgi,
• koty: rasa birmańska,
• bydło: hereford,
• inne gatunki: konie, świnie, owce, kozy.
   

W badaniach histopatologicznych, które pozwalają na ostateczne rozpoznanie skórzaka, stwierdza się obecność zrogowaciałego lub nieskeratynizowanego nabłonka wielowarstwowego płaskiego, prawidłowej skóry właściwej i naskórka, skóry owłosionej oraz włóknistej tkanki łącznej. Histologicznie opisuje się także obecność naczyń krwionośnych, mieszków włosowych, gruczołów łojowych, gruczołów apokrynowych, gruczołów nabłonkowych oraz kolagenu. W próbkach tkanek można znaleźć również adipocyty, eozynofile, fibroblasty, limfocyty, makrofagi, melanocyty i komórki plazmatyczne (zdj. 1).

Objawy kliniczne i rozpoznanie

Dermoidy mogą przybierać postać guzów różnej wielkości, zlokalizowanych w różnych miejscach, takich jak rogówka czy spojówka. Zwykle są to zmiany jednostronne. Dermoidy często są pokryte włoskami, które poprzez przewlekłe drażnienie mechaniczne mogą prowadzić do owrzodzenia rogówki (zdj. 2). Objawy towarzyszące tym zmianom to: 

• zaczerwienienie spojówek o różnym stopniu nasilenia, 
• nadmierne łzawienie (epiphora), 
• skurcz powiek (blepharospasmus). 
   

Najczęściej powodem konsultacji weterynaryjnej jest zauważenie przez właściciela surowiczo-ropnego wypływu z kąta oka zwierzęcia oraz mrużenie przez nie oka. Występowanie...