Wrzody rogówki – opis przypadku leczenia keratopatii pęcherzowej rogówki

Budowa rogówki

Rogówka zbudowana jest z czterech warstw, które razem tworzą przepuszczalną dla światła pierwszą część układu optycznego oka. Pierwszą warstwę rogówki buduje nabłonek warstwowy płaski, nierogowaciejący, który składa się z 5–7 warstw komórek. W głębi gałki ocznej znajduje się zrąb kolagenowy, który stanowi 
90% grubości rogówki. Pod zrębem rogówki leży błona Descemeta, inaczej błona podstawna śródbłonka. Ostatnią warstwą graniczącą z cieczą przedniej komory oka jest śródbłonek rogówki zbudowany z jednej warstwy komórek.

Wrzody rogówki

Pod wpływem różnych czynników zewnętrznych oraz predyspozycji osobniczej rogówka narażona jest na wystąpienie owrzodzenia. Wrzody rogówki to ubytki w ciągłości jej warstw i możemy je podzielić w zależności od czasu trwania choroby, etiologii, lokalizacji lub głębokości ubytku.
Ze względu na warstwę/warstwy ulegające owrzodzeniu, możemy wymienić: 

• nadżerki rogówki, czyli ubytki powierzchownej warstwy nabłonka przedniego, które zazwyczaj goją się szybko i bez interwencji medycznej, a pod wpływem fluoresceiny lekko wybarwiają się na kolor zielony, uwidaczniając obszar ubytku na rogówce;
• wrzody powierzchowne, czyli ubytek całej warstwy nabłonka przedniego.
   

Owrzodzeniem powierzchownym możemy również określić wrzód boksera typu SCCED, który charakteryzuje się nieprzylegającym nabłonkiem do zrębu rogówki. Wrzody zrębu, inaczej głębokie wrzody, w lampie szczelinowej tworzą swego rodzaju krater o ścianach zbudowanych ze zrębu rogówki. Nieleczone dno takiego wrzodu obniża się w kierunku błony Descemeta i pogarsza rokowanie. W teście z fluoresceiną wybarwia się cała powierzchnia owrzodzenia. Gdy wrzód stromalny osiągnie błonę Descemeta, powstaje descemetocele, którego dno, czyli błona Descemeta, nie wybarwia się barwnikiem fluoresceinowym. Gdy błona Descemeta również zostanie zniszczona, dochodzi do perforacji rogówki. Każdy wrzód może szybko przejść w formę rozmiękającego wrzodu rogówki, przez bardzo szybkie upłynnienie zrębu spowodowanego przez bakterie proteolityczne, tj. Pseudomonas spp.

Z klinicznego punktu widzenia wrzody możemy również podzielić na: 

• owrzodzenia proste – najczęściej są to owrzodzenia powierzchowne. Przyjmuje się, że poddają się leczeniu w ciągu 7 dni; 
• owrzodzenia powikłane – osiągają zrąb lub głębsze warstwy lub mają charakter chroniczny. Wymagają dłuższego leczenia i mogą nastręczać lekarzom weterynarii nie lada trudności.
   

Przyczyny powstawania owrzodzeń

Najważniejsze w leczeniu owrzodzeń rogówki jest ustalenie w wywiadzie klinicznym przyczyny owrzodzenia. Ze względu na bezpośredni kontakt rogówki ze środowiskiem bardzo często podłożem są jej urazy, spowodowane zatarciem, ugryzieniem, substancjami chemicznymi, zadrapaniem czy narażeniem na czynniki zakaźne, takie jak herpesvirus u kotów. Ubytki ilościowe (jak KCS ) i jakościowe filmu łzowego (m.in. brak frakcji mucynowej, lipidowej) również mogą zwiększać prawdopodobieństwo owrzodzenia.
Wielkość, kształt, zaburzenia anatomiczne powieki i wady wrodzone lub nabyte powiek również są częstą przyczyną owrzodzeń. Rasy brachycefaliczne są częstymi pacjentami w gabinetach okulistycznych ze względu na płytkie oczodoły, co powoduje u nich lagophthalmos – niecałkowite zamykanie się powieki i wysychanie filmu łzowego. Mają też za dużą szparę powiekową (macropalpebral fissure).
Choroby neurologiczne, takie jak porażenie nerwów czaszkowych V i VII, mogą również doprowadzić do zaburzeń funkcjonalności powieki, opadania powieki czy wystąpienia KCS, a więc niedostatecznej ochrony rogówki.
Wady wrodzone, takie jak entropium, distichiasis, trichiasis czy skórzaki, mogą powodować permanentne drażnienie rogówki i w konsekwencji pojawienie się ubytku. Wady nabyte okolic oka, takie jak guzy powieki, zapalenie skóry powiek, kacheksja powodująca wtórnie podwinięcie lub wywinięcie powiek, również będą powodowały drażnienie nabłonka rogówki.
Owrzodzenia rogówki są bardzo często diagnozowane w gabinetach weterynarii. Zwierzę zazwyczaj sygnalizuje ból, można zauważyć blefarospazm, surowiczy lub ropny wysięk z worka spojówkowego, spadek aktywności, niepokój. Często obecne są przeczosy na powiece chorego oka, spowodowane drapaniem lub pocieraniem. W badaniu oka obserwujemy zaczerwienienie, rozpulchnienie śluzówki worka spojówkowego. W trakcie wizyty przeprowadzamy badanie neurologiczne nerwów czaszkowych, mięśni okolicy głowy. Rogówka w teście z fluoresceiną wybarwia się zazwyczaj na zielono, wał dookoła owrzodzenia jest lekko uniesiony, a okolica owrzodzenia ulega obrzękowi i zmętnieniu. Przechodząc do głębszych...