Behawioralne objawy bólu u kotów

Problem ukrywania bólu przez koty

Koty to obecnie jedne z najpopularniejszych zwierząt domowych, z którymi mamy na co dzień do czynienia w lecznicach weterynaryjnych. O pierwszeństwo konkurują z psami i chyba śmiało można założyć, że nie ma w Polsce lekarza weterynarii prowadzącego praktykę dla zwierząt towarzyszących, który nie miałby grona kocich pacjentów. 
W związku z tym kwestia prawidłowego rozpoznawania objawów bólu jest szalenie ważna nie tylko na etapie zbierania wywiadu od opiekuna zwierzęcia, ale także w kontekście uczulania osób opiekujących się kotami na co dzień na zmiany, które mogą się pojawić w zachowaniu zwierząt. Okazuje się bowiem, że choć koty są znane z tego, że potrafią długo ukrywać objawy bólu i dyskomfortu wywołanego pogarszającym się stanem zdrowia, to jednak z ich zachowania da się całkiem sporo wywnioskować. 

Behawior chorobowy kota

Behawior chorobowy to zestaw zachowań, które kot prezentuje, gdy odczuwa fizyczny dyskomfort, najczęściej wywołany przez konkretny proces chorobowy, uraz lub inną przyczynę powodującą pogorszenie samopoczucia ogólnego. Zmiany, do których wówczas dochodzi w kocim zachowaniu, mogą mieć dwojaki charakter: hamujący bądź produktywny. 
O wpływie hamującym mówimy wtedy, gdy zachowanie, które kot przejawiał do tej pory regularnie, nagle ulega znaczącemu zmniejszeniu lub całkowicie zanika. Może to być np. utrata apetytu, niechęć do ruchu i aktywności, zaprzestanie czynności pielęgnacyjnych, rezygnacja z kontaktów społecznych (w tym ukrywanie się przed opiekunem lub innymi zwierzętami) czy też zmiana codziennych przyzwyczajeń. 
Z kolei wpływ produktywny obserwujemy wówczas, gdy w zachowaniu zwierzęcia pojawiają się elementy dotąd przez opiekuna nieodnotowane. Można tu zaliczyć np. nadpobudliwość i niepokój, nasiloną wokalizację, zachowania ze spektrum agresji, zachowania niszczycielskie, pozakuwetową urynację lub defekację, a także zwiększone zachowania związane z pielęgnacją okrywy włosowej lub też uporczywym wylizywaniem konkretnego miejsca na ciele. Co ciekawe, u kotów najczęściej jest to dolna część brzucha, nawet jeśli ból jest umiejscowiony w innej partii ciała. Do tej grupy problemów można też zaliczyć łaknienie spaczone (które u kotów pojawia się rzadziej niż u psów) oraz zgrzytanie zębami, które jest charakterystyczne dla problemów stomatologicznych.
Co istotne, zachowania o charakterze hamującym bądź produktywnym mogą występować równolegle (np. zwiększona wokalizacja może się łączyć z utratą łaknienia). Dlatego tak ważne jest, aby uczulać opiekunów, by ci informowali o wszelkich tego rodzaju zmianach podczas wstępnego wywiadu, a także na dalszych etapach leczenia. Zmiany, które będą następować w kocim zachowaniu równolegle z wprowadzaniem konkretnych procedur leczniczych, mogą być bowiem ważnym sygnałem informującym nas o skuteczności zastosowanej terapii.
Istotna może być też zmienna reakcja zwierzęcia na dotyk. Ma to szczególne znaczenie przy pacjentach cierpiących na dolegliwości ortopedyczne, jednak przy innych podłożach bólowych reakcja polegająca na napinaniu ciała bądź wzdrygnięciu się w odpowiedzi nawet na delikatny dotyk w czasie badania również może być obecna. W przypadku kotów szczególną uwagę należy zwrócić na kręgosłup w odcinku lędźwiowym, a także na bolesność w obrębie bioder oraz łokci (zwłaszcza u ras dużych oraz u zwierząt cierpiących z powodu nadwagi i otyłości). Ból odczuwany w tych miejscach może się przekładać na zachowania lokomotoryczne kota w domu, np. w postaci rezygnacji ze skoków lub porzucenia wysokich schronień i punktów obserwacyjnych. W przypadkach zaawansowanych zmian połączonych z silnymi objawami bólu kot może mieć problem nawet ze wskakiwaniem na niezbyt wysokie domowe sprzęty, takie jak krzesło czy łóżko opiekuna. 

Czym jest pozycja bólowa?

Tak zwana pozycja bólowa to specyficzna poza, którą przybiera kot odczuwający fizyczny dyskomfort. Przesiadywanie w takiej pozycji ma prowadzić do zmniejszenia odczuwanego przez zwierzę bólu i często łączy się z innymi zmianami w zachowaniu, takimi jak np. osowiałość, otępienie, brak apetytu, przyspieszony oddech czy wzrost ciepłoty ciała. Zwierzę pozostaje też wówczas często w stanie czuwania, ponieważ ma problemy z zapadnięciem w głęboki sen (w...