Zaburzenia separacyjne u psów – powszechny, lecz złożony problem

Psy zamieszkujące w naszych domach tuż po odebraniu ich od mamy i rodzeństwa są zależne od działań człowieka, który odpowiada za ich sposób bycia oraz spełnienie potrzeb. Około ósmego tygodnia życia szczenięta zaczynają przekierowywać uwagę na człowieka, mniej angażują się w spędzanie czasu z matką i rodzeństwem i są już gotowe na poznawanie świata oraz budowanie relacji z przewodnikiem. Dlatego też zaleca się zmianę domu po ukończeniu przez szczenięta ósmego tygodnia życia. 
Choć zaczynają być one gotowe na zmiany, to przez ludzi często są postrzegane jako zupełnie nieporadne, wymagające stałej opieki człowieka. Co więcej, wielu opiekunów zmienia swój tryb życia na czas pierwszych dni ze szczenięciem, np. bierze urlop, co równocześnie uczy zwierzę, że rutyną człowieka jest obecność w domu. Nie jest to zgodne z prawdą i już na początkowym etapie życia wprowadza chaos. Psy potrzebują rytuałów, by uzyskać poczucie bezpieczeństwa oraz utrzymać kontrolę nad sytuacją. Dlatego tak istotne jest uczenie szczenięcia prawdziwej rutyny naszego życia, bez wysyłania mu błędnych sygnałów. 
Szczeniak po rozstaniu z rodziną dostaje swojego przewodnika, który staje w centrum jego uwagi, i bardzo łatwo doprowadzić do sytuacji, gdy szczenię czuje się uzależnione od obecności człowieka oraz jego atencji. Tymczasem to już prosta droga do powstania problemów separacyjnych. Chociaż w znakomitej większości udaje się nauczyć psy radzenia sobie podczas nieobecności człowieka, to w rzeczywistości problem separacyjny jest nazbyt często zgłaszanym zaburzeniem zachowania. W ostatnich latach liczba przypadków pacjentów z tym problemem cały czas rośnie. Zaburzenia dotyczące separacji mogą być złożone i bardzo indywidualnie poddają się leczeniu.

Zaburzenia separacyjne

Temat rozłąki jest bardzo szeroki i może się wiązać z przeżywaniem przez psa m.in. bardzo silnego lęku separacyjnego, nietolerancji samotności, niepokoju, frustracji, nudy. Objawy niepokojące właścicieli to najczęściej:

• wokalizacje – szczekanie, piszczenie, wycie podczas samotności, 
• dewastacje – niszczenie przedmiotów, noszenie przedmiotów w domu i rozrzucanie ich, 
• zaburzenia treningu czystości – oddawanie moczu i kału w domu podczas samotności. 
   

To są najwyraźniejsze objawy, które długo prezentowane, zwykle prowadzą do pojawienia się stresu, czasem frustracji u opiekuna, a zdarza się, że uderzają w sąsiadów psa z zaburzeniem zachowania. 
Jest jeszcze grupa objawów, które także zwiastują problemy, ale często opiekunowie nie zwracają na nie uwagi, ponieważ nie są one problematyczne dla człowieka, a czasem są wręcz uznawane za objaw miłości. Mowa o takim zachowaniu, jak chodzenie za opiekunem, śledzenie każdego kroku człowieka, domaganie się ciągłej uwagi, oczekiwanie brania na ręce, noszenia, ciągłego kontaktu fizycznego lub wzrokowego. Tutaj wielokrotnie człowiek nie czuje niepokoju, ponieważ dla niego kontakt z psem jest przyjemnością i wyrazem troski, przez co jeszcze chętniej udziela mu tej uwagi. Natomiast w zdrowej sytuacji pies w domu powinien nabyć umiejętności odpoczywania w dystansie od człowieka, kiedy jego przewodnik zajmuje się swoimi sprawami. Jednakże w rzeczywistości w przypadku psa, u którego rozwija się osobowość zależna lub zaburzenia separacyjne, każde takie zachowanie wzmacnia rozwijający się problem. 
Inne objawy wskazujące na przeżywanie przez psa silnego lęku i stresu to: 

• dyszenie podczas przygotowywania się człowieka do wyjścia z domu, 
• zagradzanie, zachodzenie drogi lub wyjścia z domu, 
• warczenie na oznaki wychodzenia z domu, 
• wchodzenie człowiekowi pod nogi i wpatrywanie się w niego, 
• przyspieszony oddech, 
• przyspieszona akcja serca, 
• mlaskanie, 
• brak apetytu, 
• stresowe drapanie się, 
• popiskiwanie, 
• oddawanie moczu lub kału w trakcie przygotowań człowieka do wyjścia z domu. 
   

Istnieje także możliwość występowania objawów sugerujących rozwinięcie się problemu separacyjnego, jednak w rzeczywistości pies nie przeżywa lęku, bólu separacyjnego, a jedynie nudę i frustrację związaną z samotnością.

Diagnoza, proces terapii behawioralnej

Zaburzenia separacyjne mogą przebiegać w sposób bardzo złożony i nie zawsze postawienie diagnozy jest szybkie i proste. Na proces rozwoju zaburzenia człowiek-opiekun może mieć ogromny wpływ, ale równocześnie istnieje możliwość wystąpienia zaburzeń mimo starannego działania przewodn...