Objawy neurologiczne czy problemy behawioralne – diagnostyka różnicowa psa

Organizm zwierzęcia jest całością i zawsze jego stan funkcjonowania należy rozpatrywać w kontekście zarówno zdrowia fizycznego, jak i zdrowia psychicznego. Części fizyczna i psychiczna zawsze się ze sobą łączą oraz oddziałują na siebie, brak homeostazy przyczynia się do rozwoju różnych jednostek chorobowych, które pociągają za sobą kolejne zmiany.
Medycyna behawioralna to nadal temat, który nie jest odpowiednio poważnie traktowany przez całe środowisko weterynaryjne i społeczeństwo. Wciąż można się spotkać z przekonaniem, iż pies przejawiający złe zachowania jest, prosto myśląc, psem niewychowanym, głupim. Choć stopniowo coraz głośniej zaczyna wybrzmiewać, że jest to mit niemający związku z rzeczywistością, to jednak z obserwacji praktycznych wynika, że przed zespołami zakładów leczniczych oraz właścicielami wciąż długa droga do zrozumienia pacjentów oraz odpowiedniego ich kierowania.
Różnego rodzaju zaburzenia zachowania występujące u psów są zjawiskiem coraz częściej spotykanym w gabinetach weterynaryjnych i wymagają realnej pomocy ze strony specjalistów. Tematy, z jakimi możemy się spotkać podczas wizyt pacjentów, są bardzo zróżnicowane, dotykają różnych sfer życia, samego pacjenta, ponadto są prezentowane z rozmaitą siłą, bywają skierowane na siebie, innych członków rodziny, otoczenie. Nie sposób opisać wszystkie prawdopodobne scenariusze, każdy bowiem przypadek zaburzeń zachowania jest bardzo indywidualny i aby precyzyjnie udzielić pomocy, należy zwrócić uwagę na kilka istotnych elementów. 
Spotykając się z tematem zaburzeń zachowania, trzeba mieć zawsze świadomość, że na całokształt sytuacji ma wpływ ogromna liczba czynników zależnych od opiekuna oraz takich, na które zupełnie nie miał on wpływu, a które mogą mieć kluczowe znaczenie dla rozwoju zaburzenia, jego przebiegu oraz leczenia. 
Innym aspektem jest kwestia, iż właściciel często zgłasza lekarzowi weterynarii zaburzenie zachowania w momencie, gdy jest ono już prezentowane w wysokim natężeniu i bardzo utrudnia życie zarówno zwierzęciu, jak i jego opiekunom. W rzeczywistości opiekunowie próbują radzić sobie sami, opierając się na informacjach pozyskanych z internetu, od innych opiekunów lub trenerów, i czekają, co często doprowadza do pogłębiania i gmatwania istniejącego problemu. Wszystko zależy od sytuacji, z jaką mamy do czynienia, ponieważ zaburzenia zachowania powstałe na skutek błędów wychowawczych, braku zrozumienia potrzeb zwierzęcia, braku ćwiczeń i zasad są zwykle do opanowania na drodze terapii behawioralnej oraz współpracy z trenerem szkolenia. 
Jest jednak całkiem spora grupa zaburzeń zachowania wynikających m.in. ze stanu zdrowia, zachowań odziedziczonych, powstałych na skutek błędów i zaniedbań w czasie wczesnego szczenięctwa. W takich sytuacjach charakterystyczne jest to, że opiekun korzystający z porad trenerów i skrupulatnie ćwiczący z psem nie uzyskuje efektów, są regresy lub problem postępuje. W takiej sytuacji zawsze należy rozpocząć proces diagnostyczny od znalezienia źródła powstałego problemu oraz ustalenia precyzyjnego planu działania.

Wizyta pacjenta z zaburzeniami zachowania

Gdy przyjmuje się pacjenta z powodu zgłoszenia problemów behawioralnych, należy podczas konsultacji wykonać trzy ważne kroki: 

• szczegółowy wywiad behawioralny (pytania muszą być zadawane szczegółowo oraz dotyczyć każdej sfery życia psa: czasu w hodowli, czasu w domu, żywienia, relacji z ludźmi i zwierzętami, reakcji na różne bodźce, na samotność, na zabawki, reakcji poza domem, czasu na realizację potrzeb gatunkowych itd.), 
• szczegółowy wywiad dotyczący stanu zdrowia, 
• badanie kliniczne, diagnostyka różnicowa. 
   

Jak wspomniano na początku, sfery somatyczna i psychiczna się przenikają, w związku z czym nie ma możliwości realnej pomocy pacjentowi po przeprowadzeniu samego wywiadu behawioralnego. Zawsze należy ocenić stan zdrowia.

Wpływ stanu zdrowia na zaburzenia zachowania

Wbrew przekonaniu opinii publicznej o podłożu złych zachowań należy jasno podkreślić, iż bardzo często zmieniony sposób zachowania jest pierwszym objawem choroby i wiąże się ze złym samopoczuciem fizycznym, rozwijającym się przewlekłym bólem, w którego efekcie zwierzę jest rozdrażnione, sfrustrowane, zdystansowane, zamknięte. Zaburzenia pracy układu hormonalnego lub prawidłowej pracy układu nerwowego często niosą ze sobą konsekwencje w postaci objawów psychicznych. 
W sytuacji gdy pacjent jest dorosły/starszy i nigdy nie prezentował zaburzeń behawioralnych, a nagle opiekun zaczyna obserwować nienaturalne zachowania lub dochodzi do pogłębienia bądź nawrotu opanowanego już wcześniej problemu, jest duża szansa, że pacjent cierpi z powodu choroby i należy ją zdiagnozować, aby poprawić kwestię zachowania. W takich sytuacjach zawsze trzeba rozważyć diagnostykę różnicową i kierować nią w zależności od informacji zebranych w wywiadzie. 
Droga, jaką powinno się obrać, to w pierwszej kolejności analiza morfologiczno-biochemiczna krwi z oznaczeniem hormonów m.in. tarczycy, nadnerczy, oznaczeniem poziomu neuroprzekaźników, ewentualnie przeciwciał przeciwko chorobom zakaźnym (toksoplazmoza, neosporoza), kolejno – badania obrazowe, jeżeli informacje z w...